βασιλόπιτα

Έτσι ονομάζεται η πίτα του Αγίου Βασιλείου που την παρασκευάζουν, σύμφωνα με το έθιμο, στο πλαίσιο του εορτασμού του νέου έτους. Συνήθως, στη β. κρύβουν ένα νόμισμα που συμβολίζει την τύχη που θα έχει τον νέο χρόνο εκείνος που θα το βρει στη δική του μερίδα. Το έθιμο της β. ανάγει την προέλευσή του στη ρωμαϊκή γιορτή των Σατουρναλίων (Κρονίων) που τελούνταν κάθε χρόνο στις 17 Δεκεμβρίου και διαρκούσαν 7 μέρες. Η γιορτή αυτή, εκτός από τις διάφορες διασκεδάσεις, περιλάμβανε και την ανταλλαγή δώρων τα οποία με την πάροδο του χρόνου αντικαταστάθηκαν από ένα χρυσό ή αργυρό νόμισμα, που συμβόλιζε τον πλούτο και την ευτυχία. Το έθιμο της ανταλλαγής δώρων, που μεταδόθηκε στις Καλένδες του Ιανουαρίου, οι οποίες γειτόνευαν χρονικά με τα Σατουρνάλια, διαδόθηκε αργότερα και στους Βυζαντινούς, που το διατήρησαν –μαζί με μια σειρά άλλων εθίμων, συνδεδεμένων με τις γιορτές του δωδεκαήμερου (δηλαδή του διαστήματος που μεσολαβεί μεταξύ των Χριστουγέννων και των Φώτων)– παρά τις αντιδράσεις της Εκκλησίας.

* * *

η

πίτα που παρασκευάζεται ειδικά για την εορτή τού Αγίου Βασιλείου, την Πρωτοχρονιά, με αλεύρι, ζάχαρη, μυρωδικά και άλλα υλικά

μέσα στο ζυμάρι τοποθετείται νόμισμα ή άλλο χαρακτηριστικό σημάδι και θεωρείται τυχερός τής χρονιάς όποιος το βρει στο κομμάτι του κατά τη διανομή τής πίτας.